ایران و روسیه در عین اینکه در اردوگاهی مشترک علیه غرب گرد آمده‌اند، در زمینه اقتصادی بر سر بازارهای آسیایی در رقابتی شدیدند؛ این لب کلام گزارشی است که روزنامه وال‌استریت ژورنال روز شنبه ۲۵ تیر، به قلم بنوا فاسون منتشر کرد.

در این گزارش آمده است با وجود اینکه ایران از معدود حامیان روسیه در جریان حمله این کشور به اوکراین بوده است، روسیه همچنان در زمینه فروش نفت، محصولات نفتی و فلزات در هند، چین و سایر کشورهای آسیا، با ایران رقابت می‌کند و این محصولات را به قیمت‌هایی می‌فروشد که باعث شده است ایران به‌شدت ضربه بخورد.

هند و چین از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان کالاهای اساسی در جهان‌اند و هر دو کشور در جنگ اوکراین موضعی بی‌طرف اتخاذ کرده‌اند و حاضر به پیوستن به تحریم‌های غرب نیستند. اما اگر پکن و دهلی نو پیش‌تر از ایرانِ تحت تحریم، نفت و فلزات ارزان می‌خریدند، حالا به روسیه روی آورده‌اند، که خسارتی است برای ایران و راهی برای کنار آمدن روسیه با تحریم‌های غرب.

این رقابت البته در بازارهای کوچک‌تر آسیا نیز در جریان است، حتی در کشورهای همسایه زمینی و دریایی ایران مثل ترکیه، افغانستان و امارات متحده عربی.

در این میان، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، قرار است سه‌شنبه هفته آینده به تهران سفر کند. این روزنامه آمریکایی می‌نویسد که سفر پوتین باعث شده است اختلاف‌ها در ایران در زمینه رابطه با روسیه عیان شود؛ دولت جمهوری اسلامی حامی روسیه است اما بخش خصوصی از رقابت غیرمنصفانه با این کشور دل خوشی ندارد.

یک بازرگان ایرانی به این روزنامه آمریکایی گفت خریداران چینی و هندی فولاد گفته‌اند برای رسیدن به قیمت روس‌ها، در هر تُن ۳۰ دلار تخفیف می‌خواهند. سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی، به وال‌استریت ژورنال گفت: «روس‌ها دارند بازار را ویران می‌کنند.»

هنری رم، معاون رئیس بخش پژوهش در «گروه اوراسیا»، به این روزنامه گفته این رقابت باعث می‌شود قابلیت ایران برای دور زدن تحریم‌ها محدود شود و قدرت چانه‌زنی‌اش در مذاکرات احیای برجام کاهش یابد. او در ادامه افزود در «روابط سیاسی و راهبردی» از یک سو و رقابت‌های اقتصادی تهران و مسکو از سوی دیگر «انطباق چندانی وجود ندارد».

ایران در سال‌های گذشته از راه‌هایی همچون فروش نفت به چین و ارسال محصولات نفتی همچون آسفالت، پتروشیمی، گازولین و گاز نفتی مایع‌شده (ال‌پی‌جی) به بازارهای هند، ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان، اقتصاد خود را حفظ کرده است. اما حالا، شرکت‌های دولتی نفت و بازرگانان روسیه که بازارهای اروپایی را از دست دادند وارد بازارهای آسیایی شده‌اند.

در بازارهای کشورهای آسیایی و منطقه قفقاز، روسیه ال‌پی‌جی را به قیمت تنی ۳۰۰ دلار می‌فروشد که یک‌سوم قیمت معمول ۹۰۰ دلار برای هر تن است. مسکو دیزل را به قیمت تنی ۹۰۰ دلار می‌فروشد، در حالی که قیمت جهانی این محصول ۱۲۰۰ دلار است.

ایران به‌خصوص از فروش نفت خام ارزان روسیه به پالایشگاه‌های هند ضربه خورده است. ایران به‌طور نیمه‌مخفی به هند آسفالت می‌فروخت که به علت گران بودن واردات نفت خام، برای هندی‌ها به‌صرفه بود. اما حالا، هند نفت روسیه را به قیمت بشکه‌ای ۴۰ دلار پایین‌تر از قیمت جهانی تهیه می‌کند. حسینی در این زمینه به وال‌استریت ژورنال گفت: «ما توان رقابت با‌ آن‌ها را نداریم.»

اتفاقی مشابه در چین نیز رخ داده است. نفت روسیه در بازار چین ۴۰ دلار ارزان‌تر از قیمت جهانی است، در حالی که ایران بشکه‌ای ۳۰ دلار تخفیف می‌دهد. به همین علت، طبق آمار رسمی گمرک چین، در ماه مه واردات نفت خام از روسیه ۲۵ درصد افزایش داشت و به نزدیک روزی دو میلیون بشکه رسید. چین آمار رسمی در مورد واردات نفت از ایران ارائه نمی‌کند اما برآورد شرکت کپلر حاکی از آن است که این میزان نصف شده و به روزی ۳۹۵ هزار بشکه رسیده است. شرکت‌های بزرگ دولتی همچون «روس‌نفت» و شرکت‌های خصوصی کوچک‌تر همگی در این مسئله نقش دارند.

به نظر می‌‌رسد گزارش این روزنامه آمریکایی سوءظن‌ کسانی را تایید می‌کند که مدت‌ها است می‌گویند روابط ایران و روسیه نابرابر است و به نفع روسیه تمام می‌شود.